Razumemo li zaista PAPA-test?

Ono što uglavnom sve žene znaju kada je o PAPA-testu reč je kako se mora raditi jednom godišnje. Ali kada ga početi raditi, koliko često, zašto se radi – i dalje je mnogima nejasno. Stoga ćemo, imajući u vidu pitanja iz svakodnevnog ambulantnog rada, izneti ono osnovno.

Naziv dolazi od imena njegova tvorca, grčkog lekara Georgea Nicholasa Papanicolaua, koji je oko 1920-ih godina osmislio način za prepoznavanje premalignih ćelija, trebalo je proći još 30-ak godina kako bi se uvidela važnost toga otkrića.

Danas je PAPA-test široko prihvaćena, jednostavna, jeftina, brza, bezbolna metoda za otkrivanje predstadijuma raka grlića maternice.

Kada početi raditi PAPA-test?
Neretko devojke, koje nikada nisu imale polne odnose, dolaze na PAPA-test kada napune 18 godina, jer su „tako čule”. Stoga ističemo – PAPA-test (klasičan) se ne može napraviti kod žena koje nikada nisu imale polne odnose.

Preporučuje se učiniti ga oko 3 godine nakon prvog polnog odnosa, odnosno u 21-oj godini (kod žena koje imaju polne odnose), prema preporukama Američkog udruženja opstetričara i ginekologa, ACOG. Naime, pre 21-ve godine života pojava invazivnog raka grlića maternice veoma je retka. Osim toga, maligne promene obavezno idu uz prisutnost visokorizičnog soja HPV-a (u preko 80% slučajeva to su sojevi 16 i 18), koji je jako čest kod mladih, polno aktivnih osoba, kod kojih se imunološki sistem još razvija. Kod njih je mogućnost spontanog povlačenja, samoizlečenja HPV-a vrlo visoka, stoga se nalaz može pogrešno interpretirati i bespotrebno se stvoriti nervoza.

Koliko često raditi PAPA-test?
Svaka država ima svoje protokole, pa se tako kod nas praktikuje izvođenje testa jednom godišnje, ukoliko su nalazi uredni. Prema najnovijim smernicama Američkog udruženja opstetričara i ginekologa (ACOG), uz uredne nalaze trebalo bi ga izvoditi jednom u 2 godine (kod žena između 21-29 godina), odnosno jednom u 3 godine (kod žena iznad 35-te godine), do 65-70-te godine, ukoliko su nalazi zadnjih 10 godina uredni, tj. bez promjena na stanicama.

Kako se i kada izvodi?
Uobičajeno se radi između 12. i 17. dana menstruacijskog ciklusa, kako bi interpretacija nalaza bila adekvatna.

Materijal za PAPA-test uzme se prilikom rutinskog ginekološkog pregleda na ginekološkom stolu. Posebnim instrumentom, spekulima, razmaknu se zidovi vagine i prikaže se vidljivi deo grlića materice, cerviks uteri. Drvenom spatulom postruže se stražnji svod vagine (fornix vaginae posterior), spoljašnji deo grlića materice (egzocervix), a drvenim štapićem početni unutrašnji deo grlića materice (endocervix), što se naziva VCE-uzorak. Uzorci se razmažu po staklencetu, koje se odmah uroni u posudu s 96%-tnim alkoholom i tako fiksirani transportuju se do citološkog dela laboratorije, gde se uzorci analiziraju.

Za koliko vremena će rezultati biti gotovi zavisi od mnogih faktora - organizaciji transporta između ginekološke ambulante i citološke laboratorije, organizaciji službe u ginekološkoj ambulanti i citološkoj laboratoriji, kao od broja uzoraka i još mnogo toga.

Šta se u PAPA-nalazu može iščitati?
Uobičajeno se najpre napiše zadovoljava li uzorak kriterijume za adekvatnu analizu. U slučaju odgovarajućeg uzorka, mogu se prepoznati elementi upale (leukociti) i pojedini uzročnici (fungi, Trichomonas vaginalis, Gardnerella vaginalis, promene povezane s Herpes simplex virus – infekcijom ili Humani papilloma virus – infekcijom, odnosno Chlamydia trachomatis – infekcijom). Ukoliko se postavi sumnja na nešto od navedenoga prepiše se odgovarajuća antibiotska ili antimikotska terapija (ukoliko žena ima i subjektivne smetnje), odnosno sprovedu se dodatne analize.

Međutim, ono zbog čega se PAPA-test radi i u čemu je njegova važnost je detekcija premalignih ćelija u vagini, odnosno na grliću materice.

Razni stadijumi premalignih promena opisuju se kao atipične stanice, odnosno I, II i III stupanj intraepitelne lezije. U slučaju takovog PAPA-nalaza obavezno se rade dodatne mikrobiološke analize i obavezno tipizacija HPV-a. Postupa se zavisno od tih nalaza – bakterijska i gljivična upala se leče, potom se rade kontrolne analize; uz pozitivan nalaz visokorizičnog soja HPV-a, zavisno od stupnja intraepitelne lezije dalje se radi kolposkopija, biopsija, konizacjja, odnosno za oko 4-6 meseci se ponavlja PAPA-test.

Samo postojanje visokorizičnog soja HPV-a ne znači odmah rak! Za razvoj raka grlića maternice potrebna je dugotrajna infekcija onkogenim sojem HPV-a, potrebne su godine i godine neodgovornog polnog ponašanja, ne-odlaženja na kontrole i ne-pridržavanja uputstava ginekologa.

Korist od PAPA-testa?
Smatra se kako se redovitim izvođenjem PAPA-testa i pridržavanja uputstava ginekologa poja raka grlića materice može smanjiti za 80-ak %. Kako je najveća pojava raka grlića maternice kod žena oko 35-te godine života, dakle radno aktivnih žena generativnog doba, razumljivo je kolika je važnost istoga.

Za kraj ćemo naglasiti – čuvajte svoje zdravlje, jer to je nešto najvrednije što imamo. Intimno zdravlje čuvate i odgovornim polnim ponašanjem, a to između ostaloga podrazumeva i redovite ginekološke kontrole. Stoga, kada radite raspored za sledeću godinu, obavezno u nju uvrstite i odlazak na ginekološki pregled.

Autor: Mr. sc. Vesna Stepanić dr med. specijalistica ginekologije i opstetricije

www.zdravobudi.hr

Kompletan asortiman proizvoda namenjen bebama možete pogledati i poručiti u našoj internet prodavnici Mama i Beba